[Piotrek]

Wraz z odchodzeniem służb profesjonalnych od telegrafii zwolniła się międzynarodowa częstotliwość bezpieczeństwa. Dostęp dla służby amatorskiej dla tego wycinka blokują jeszcze kraje, które wykorzystują radiolatarnie lotnicze NDB.

Pasmo jest przyznane krótkofalowcom w państwach (listopad 2009): Belgia, Niemcy, Czechy, USA, Wielka Brytania, Szwecja i Kanada. Propagacja w paśmie 600m przypomina propagację pasma 1,8MHz. Jest to pasmo gdzie prawie każdy krótkofalowiec może być aktywny, ponieważ sprawności anten są rzędu procentów. Na północy Polski możliwy jest codzienny odbiór stacji z Niemiec, Czech, Szwecji, Belgii. W miesiącach zimowych możliwy jest codzienny odbiór z Wielkiej Brytanii. Polski Związek Krótkofalowców złożył wniosek o przyznanie tego pasma polskim radioamatorom.
160-190 kHz

Choć LowFER, bo tak jest nazywany ten wycinek nie jest pasmem amatorskim warto je, choć krótko przedstawić. Pasmo to jest dopuszczone na zasadzie podobnej do pasma obywatelskiego CB. Pasmo obwarowane jest zastrzeżeniami: moc EIRP ograniczona to 1W i maksymalna długość anteny to 15m .Mimo tak mocnych ograniczeń udało się przeprowadzić pozytywne pozakontynentalne próby. Zakres ten dostępny jest w USA od 1949 roku! Bardzo prężnie działają tam dwie organizacje zajmujące się eksperymentami w tym paśmie AMRAD i LWCA. Wycinek na zasadzie pasma obywatelskiego dostępny jest także w: Nowej Zelandii, Australii i Kanadzie. Wielu krótkofalowców w tych krajach przed udostępnieniem pasma 136kHz bardzo mocno eksperymentowało w zakresie 160-190kHz.
136 kHz


Pasmo to przyznane jest polskim radioamatorom od 2003 roku. Moc przyznana w SP to 1W EIRP, czyli 1W mocy emitowanej w eter. Największym problemem tego pasma jest sprawność anten rzadko przekraczająca 1%. Dla przykładu system antenowy klubu SP2KDS (antena o wysokości 30m i długości 120m) wynosi, około 0,5%, czyli należy nadawać z mocą, 200W aby w eter został wyemitowany licencyjny 1W. Do rekordzistów należy rosyjski krótkofalowiec Ed RU6LA, który korzysta z anteny podwieszonej do masztu o wysokości 135m! Rekord światowy amatorskiej łączności w paśmie 2200m należy do stacji UA0LE- ZM2E i wynosi 10311km. Najdalszy odbierany sygnał należy do stacji G3AQC, który odbierał stację ZL4OL w odległości 19159km. W Polsce operatorzy stacji SP2KDS odbierali amerykańską stację WD2XGJ. W miesiącu listopadzie 2009r. w Polsce czynne nadawczo w paśmie 2200m są dwie stacje: SP2KDS (zespół SP2IPT, SP2OVY, SQ2BXI) i SO5AS. W latach 2003-2007 bardzo aktywna była stacja SP5ZCC (SQ5BPM). Obecnie szykują się do uruchomienia stacje SQ5BPF i SQ7MPJ. Pierwsze QSO w SP przeprowadziły stacje SP2PZH i SQ2BXI/p, a pierwsze zagraniczne QSO stacja SP5ZCC (SQ5BPM) z SM6PXJ. Aby zapoznać się z pasmem bez własnego sprzętu wystarczy monitorować tzw., grabbery czyli zrzuty widma pasma w czasie prawie rzeczywistym.
73 kHz

Pasmo to było przyznane krajom z Wysp Brytyjskich w latach 1996- 2003. Stanowiło przyczynek przyznania pasma 136kHz. Pierwszą i ostatnią łączność w tym paśmie przeprowadzili Peter G3LDO – Mike G3XDV. Pasmo to było dużo trudniejsze w pracy amatorskiej od pasma 2200m, ale mimo tego John W1TAG odbierał zza Atlantyku Laurie G3AQC.
Poniżej 9kHz

Zakres poniżej częstotliwości 9kHz mają przyznane w licencji niektóre kraje jak np. Norwegia, a w niektórych krajach jak Niemcy wydaje się na specjalne zezwolenie. Ze względu na znikomą sprawność anten (fale rzędu dziesiątek kilometrów) moce emitowane przez amatorów są rzędu nW (nanowatów), a tym samym łączności są na odległości rzędu kilku kilometrów. Rekord światowy wynoszący 10km jest współdzielony i należy do eksperymentujących niezależnie KD4RLD i G0AKN.
Emisje

Na pasmach króluje głównie ze względu na małe moce emitowane wolnoanalizująca telegrafia QRSS, wykorzystuje się tu szczególne zdolności ludzkiego wzroku pozwalające na rozróżnienie drobnych szczegółów. Czas trwania kropki wynosi od 3 sekund (QRSS3) do 240 sekund (QRSS240). Pracuje się również standardową telegrafią ale zapewnia ona dużo słabsze zasięgi niż QRSS. W paśmie 500kHz bardzo popularny jest system WSPR. Eksperymentuje się także z innymi emisjami: WOLF, JASON, PSK, HELL…
Anteny

Stosuje się głównie anteny pionowe „T”, lub odwrócone „L”. Anteny mają bardzo małą impedancję, rzędu mOhmów (miliomów) i w porównaniu z rezystancją uziemienia rzędu Ohmów skutkuje to małą sprawnością anten. Najważniejszym parametrem decydującym o sprawności jest wysokość zawieszenia anteny. Eksperymentuje się także z antenami pętlowymi. Ich zaletą jest mniejszy wpływ ziemi, ale sprawność psuje bardzo niska impedancja wejściowa. Jako anteny odbiorcze dobrze sprawdzają się anteny K9AY, beverage czy wielozwojowe anteny pętlowe.
Nadajniki

W paśmie 500kHz wystarczą moce rzędu dziesiątek watów, w paśmie 136kHz należy myśleć o mocach większych niż 100W. Zwykle buduje się wzmacniacze na tranzystorach w klasie E. Zaczynając budować nadajnik należy zaopatrzyć się w odpowiedni zapas tranzystorów, gdyż w pierwszej fazie uruchamiania często strzelają z hukiem.
Jak zacząć?

W paśmie 500kHz na początek wystarczy nawet antena KF, odbiornik z emisją USB lub CW i oprogramowanie Argo (QRSS). W północnej Polsce praktycznie codziennie wieczorem i w nocy można odebrać radiolatarnie: SK6RUD (500kHz), OK0EMW (505,060kHz), DI2AM (505,180kHz) i SM6BHZ (505,5kHz). W paśmie 136kHz potrzebujemy długi kawałek drutu zawieszony możliwie wysoko i doprowadzony do rezonansu z ziemią za pomocą cewki. Można eksperymentować także z wielozwojową ramową anteną odbiorczą z przedwzmacniaczem, krótką pionową anteną odbiorczą z przedwzmacniaczem lub beverage
Jak coś odebrać na WSPR ?

Ustawiamy nasz odbiornik na 502,4 kHz w emisji USB, synchronizujemy czas w naszym komputerze z serwerem czasu, włączamy program WSPR i czekamy na wynik tego co zdekoduje nasz program komputerowy. Jeśli chcemy zaznaczyć swój udział także w światowej sieci i być widoczni na mapie, to wystarczy jeszcze zaznaczyć tylko ptaszek przy: „Upload spots”. Eksperymenty WSPR na 136kHz są znacznie rzadsze, a na 500kHz odbywają się codziennie.

Marcin SQ2BXI